Srpska zajednica u Hrvatskoj sprovela je demografsko istraživanje koje je potvrdilo zabrinutost njenog vođstva za sudbinu te nacionalne manjine. Istraživanje je pokazalo da su procesi depopulacije i demografskog starenja u srpskoj zajednici dvostruko izraženiji nego u ostatku Hrvatske, što dodatno naglašava alarmantno stanje u kojem se ova manjina nalazi. Sanja Klempić-Bogadi iz zagrebačkog Instituta za istraživanje migracija, koja je radila na istraživanju, navela je da dugoročni procesi i smanjenje broja žena u fertilnom periodu ukazuju na to da srpska zajednica nema kapacitet za demografsku revitalizaciju. Trenutna situacija vodi ka daljem smanjenju broja stanovnika.
Vođstvo Srpskog narodnog veća (SNV), koje je finansiralo istraživanje, svesno je negativnih demografskih trendova. Statistike govore same za sebe: u Hrvatskoj je 2021. godine bilo 900.000 stanovnika manje nego 1991. godine, a polovina tog broja čine Srbi. Predsednik SNV, Boris Milošević, istakao je da je cilj istraživanja bio da se naučno razjasne uzroci ovih trendova, kako bi se mogli planirati projekti koji će umanjiti negativne efekte na zajednicu.
Prirodno kretanje stanovništva ključno je za razumevanje demografske slike. Od sredine osamdesetih godina, srpska zajednica beleži kontinuirani negativan prirodni priraštaj, što znači da je broj umrlih veći od broja novorođenih. Ovo je dodatno naglašeno prilikom predstavljanja knjige „Zajednica zaslužuje budućnost – Demografska slika i budućnost Srba u Hrvatskoj“.
Klempić-Bogadi je takođe ukazala na to da migracije igraju ključnu ulogu u oblikovanju demografskih procesa unutar srpske manjinske zajednice. Negativni migracioni bilans, koji podrazumeva veći broj iseljenih u odnosu na doseljene, oblikovao je sliku srpske zajednice u Hrvatskoj u poslednjih 30 godina. Tokom postojanja Jugoslavije, postojala je sklonost seljenju Srba u Srbiju, iako je Hrvatska bila ekonomski razvijenija. Ipak, značajan broj Srba iz Bosne i Hercegovine dolazio je u Hrvatsku u potrazi za poslom.
U poslednje vreme, migracije unutar Evropske unije takođe su postale značajan faktor, pri čemu su svi državljani Hrvatske, uključujući i veliki broj Srba, učestvovali u tim procesima. Ova migracija dodatno komplikuje demografsku sliku srpske zajednice u Hrvatskoj.
Pored migracija, Klempić-Bogadi ukazuje na još jedan važan faktor – etničku mimikriju i asimilaciju srpskog stanovništva. Ove pojave su veoma prisutne u Hrvatskoj, a količina asimilacije otežava precizno utvrđivanje migracionog salda srpske zajednice. Etnička mimikrija se može posmatrati kao proces u kojem se pojedinci određene etničke grupe prilagođavaju dominantnoj kulturi, često na račun sopstvenog identiteta.
Predloženi projekti od strane SNV-a imaju za cilj da odgovore na ove izazove i da pruže podršku srpskoj zajednici u Hrvatskoj. Uzimajući u obzir sve navedene faktore, važno je da se preduzmu konkretne mere kako bi se zaustavio trend depopulacije i omogućila bolja budućnost za srpske građane u Hrvatskoj.
S obzirom na sve ove izazove, istraživanje i njegovi rezultati predstavljaju važan korak ka razumevanju demografskih problema s kojima se suočava srpska zajednica. U narednim godinama, ključno će biti kako će se odgovarati na ove izazove i kako će se planirati mere koje će omogućiti revitalizaciju i očuvanje srpske zajednice u Hrvatskoj.
