U Srbiji se suočavamo sa ozbiljnim problemom masovnog uginuća pčela, pri čemu je broj pčelinjih društava prepolovljen. Ove godine, uzroci pomora pčela se razlikuju od onih u prošlosti, kada su glavni uzrok bili pesticidi i nemarni poljoprivrednici. Sada se čini da je situacija uzrokovana prirodnim faktorima, pre svega sušom i nedostatkom polena, što je negativno uticalo na ishranu pčela, naročito tokom odgajanja zimskih pčela.
Rodoljub Živadinović, predsednik Saveza pčelarskih organizacija Srbije, ističe da je u nekim opštinama zabeleženo čak 90% uginuća pčelinjih društava. Svako društvo obično sadrži između 20.000 i 50.000 pčela, a ponekad i nekoliko hiljada trutova. Različiti su podaci o šteti koju su pretrpeli pčelari: neki su izgubili gotovo sve košnice, dok su u drugim područjima gubici manji, poput Apatina gde je uginulo oko 15% društava.
Živadinović naglašava da je osnovni uzrok uginuća nedostatak polena, posebno u sušnim oblastima, dok su doline reka, iako su imale više vlage, takođe doprinosile smanjenju polenovih zaliha. U uslovima visokih temperatura i nedostatka vlage, pčele su bile slabo hranjene, što je rezultiralo smanjenjem njihovog imuniteta i povećanom podložnosti virusnim bolestima. Postoji više od 20 vrsta virusa koji mogu napasti pčele, a u svakoj košnici obično se nađu najmanje dve do tri vrste.
Živadinović ukazuje na to da su neki pčelari uspeli da suzbiju smrtonosnog parazita varou, ali su i dalje suočeni sa uginućem pčela. Ovo sugeriše da loša ishrana može biti zajednički faktor, dok virusi ili varoa mogu delovati kao presudni uzroci koji „odnose“ pčelinje društvo.
Slična situacija se beleži i u Mađarskoj, dok je u Sjedinjenim Američkim Državama do sada stradalo 62% pčelinjih društava. U Americi je problem uginuća pčela prisutan još od 2006. godine, a svake godine najmanje 30% društava nestane, što je rezultiralo ulaganjem desetina miliona dolara u istraživanja, ali uzrok još uvek nije otkriven.
Živadinović objašnjava da letnje pčele žive samo nekoliko nedelja, dok je potrebno da se tokom avgusta i septembra odgajaju „zimske“ pčele koje žive nekoliko meseci. Pčelari bi ih trebali seliti na područja bogatija polenom ili ih dohranjivati zamenama polena kako bi poboljšali njihov imunitet prema bolestima.
Ova situacija ima ozbiljne posledice ne samo za pčelare, već i za poljoprivredu u Srbiji. Smanjenje broja pčela dovodi do smanjenog oprašivanja, što može negativno uticati na prinose useva. Pčelari su već najavili da neće obnavljati društva zbog proizvodnje meda koja se ne isplati, s obzirom na to da se suočavaju sa konkurencijom jeftinog, falsifikovanog meda čija cena može biti od dva do pet puta niža od proizvodne cene u Srbiji.
Gubitak pčela neće pogađati samo pčelare i ljubitelje meda, već i širu javnost. Stručnjaci procenjuju da jedna trećina globalne proizvodnje hrane zavisi od oprašivanja koje obavljaju pčele. Stoga je očuvanje pčela ključno za budućnost poljoprivrede i ishrane čitavog društva. U svetlu ovih informacija, postavlja se pitanje šta se može učiniti kako bi se sprečilo dalje uginuće pčela i osiguralo opstanak pčelarskih zajednica u Srbiji.
