Predmet meseca novembra u Gradskom muzeju u Subotici je jedan poseban ljudski skelet, koji pripada bioantropološkoj zbirci Prirodnjačkog odeljenja i izložen je na stalnoj postavci „Priroda i čovek“. Skelet je iskopan na lokalitetu Subotica-Verušić A, 1979. godine, tokom sistematskih iskopavanja koje je vodio arheolog muzeja Laslo Sekereš, pre izgradnje fabrike đubriva „Azotara”. Skelet predstavlja značajan dokument za istraživanje tuberkuloze, jer se na njemu vide promene usled ove bolesti.
Skelet je pronađen u grobu broj 5 i pripada grupi od 53 istraživana groba iz 11. veka, a na istom lokalitetu pronađeno je i 67 sarmatskih grobova. Pokojnik je sahranjen u pravougaonoj grobnoj jami dužine 180 i širine 50 centimetara, u ispruženom položaju, ležeći na leđima, sa rukama pripijenim uz telo i sa paralelno ispruženim nogama. Na dobro očuvanim kostima žene, procenjene starosti između 23 i 25 godina, zapažaju se brojne patološke promene od kojih su najteže nastale od tuberkuloze.
Dr Gabrijela Kajdoči Lovas, biolog-antropolog, muzejski savetnik, objašnjava da su na kostima žene vidljive promene uzrokovane tuberkulozom, kao što su razaranje kostiju i formacije novog koštanog tkiva koje potiču od hladnog apscesa. Ove promene na kostima uglavnom su uzrokovane progresivnom tuberkulozom kičmenog stuba, iako u ovom slučaju nema tragova tuberkularnih zapaljenskih procesa na kičmi. Tuberkulozne promene na skeletima pronađenim na arheološkim iskopavanjima važno je istražiti kako bi se ustanovile vrste i napredak ove bolesti.
Tuberkuloza najčešće napada organe disanja, ali može zahvatiti praktično svaki organ i sistem organa. Karakteristika tuberkuloze je stvaranje tuberkula u zaraženom organu, a relativno retko napada kosti. Tuberkule u kostima stvaraju šupljine, što se može primetiti na skeletima pronađenim tokom iskopavanja. Istraživanja tuberkuloze se fokusiraju na evoluciona pitanja ove bolesti kako bi se napravile prognoze za budućnost. Pregledom skeletnih nalaza može se saznati koje simptome je tuberkuloza izazvala u periodu pre upotrebe antibiotika, a analizom ostataka bakterijske DNK izolovane iz skeleta može se direktno ispitati mikrobna evolucija bakterije tuberkuloze.
Ovaj skelet izložen je u Gradskom muzeju u Subotici kao deo stalne postavke „Priroda i čovek“, gde posetioci imaju priliku da se upoznaju sa značajem ovog arheološkog nalaza i saznanjima o tuberkulozi. Dr Gabrijela Kajdoči Lovas ističe važnost istraživanja ovog skeleta i drugih arheoloških nalaza kako bi se bolje razumela istorija i evolucija tuberkuloze, kao i kako bi se pripremili za eventualne buduće izazove ove bolesti.
Posetioci muzeja imaju priliku da se upoznaju sa detaljima otkrića ovog skeleta i saznanjima o tuberkulozi kroz postavku koja pruža uvid u patološke promene na kostima uzrokovane ovom bolešću. Ovaj arheološki nalaz je dragocen za istraživače koji se bave proučavanjem tuberkuloze i njenog uticaja na ljudski organizam kroz istoriju. Muzej nastavlja da radi na promociji i edukaciji o značaju arheoloških nalaza poput ovog skeleta kako bi javnost bila informisana o važnim otkrićima u oblasti bioantropologije i medicinske arheologije.
