Kloniranje životinja postalo je jedna od najintrigantnijih, ali i najkontroverznijih tema u svetu biotehnologije. Ova tehnologija omogućava stvaranje genetski identičnih kopija životinja, što otvara mnoga vrata za naučna istraživanja, ali i izaziva pitanja o etici i potencijalnim posledicama po prirodu i životni svet.
Prvo uspešno kloniranje životinje desilo se 1996. godine, kada je stvorena ovca Doli, prvi klonirani sisar. Doli je postala simbol kloniranja i dokaz da se tehnologija razvila do tačke u kojoj je moguće stvoriti kopiju živog bića. Ova ovca je klonirana iz somatske ćelije, što znači da nije nastala od jajne ćelije, već iz ćelije odrasle životinje. Nakon Doli, klonirani su mnogi drugi sisari, uključujući krave, svinje, koze, pse i mačke.
Kloniranje omogućava stvaranje kopija postojećih životinja, tako da do sada ovim putem nije stvorena nova vrsta. Kloniranjem se ne stvara novi genetski materijal, već se samo ponavlja genetski kod izvorne životinje. Dakle, klonirane životinje su identične svom „genetskom prethodniku“, ali ne predstavljaju novu vrstu. Uprkos tome, kloniranje može biti korisno u očuvanju ugroženih vrsta. Na primer, kloniranje može pomoći u reprodukciji životinja čiji je broj opao zbog ljudskih aktivnosti ili klimatskih promena, ali to ne stvara potpuno nove vrste. Kloniranje samo omogućava obnovu populacije postojećih vrsta.
Jedan od najuzbudljivijih aspekata kloniranja je mogućnost oživljavanja izumrlih vrsta. U teoriji, ako bi se uspelo dobiti dobro očuvani genetski materijal iz fosilizovanih ostataka, mogao bi se stvoriti klon izumrle vrste. Najpoznatiji pokušaji oživljavanja izumrlih vrsta fokusirani su na životinje poput mamuta. Postoji projekat poznat kao „De-Extinction“, gde naučnici pokušavaju da koriste genetski materijal mamuta, pronađen u zamrznutom stanju u sibirskim tundrama, kako bi stvorili klonove ili čak hibride mamuta i savremenih slonova. Ovaj proces je izuzetno složen, jer se genetski materijal izumrlih životinja često loše očuvao i zahteva naprednu tehnologiju kao što su genetsko inženjerstvo i CRISPR.
Iako je proces oživljavanja izumrlih vrsta tehnički izazovan, nekoliko vrsta je potencijalno kandidati za kloniranje i oživljavanje. Osim mamuta, među najpoznatijim kandidatima su torbasti vuk (Thylacinus cynocephalus), poznat kao „tasmanijski tigar“, koji je izumro u 20. veku. Ova vrsta se koristi za pokušaje kloniranja putem DNK uzoraka sa muzejske građe. Takođe, golub selac (Ectopistes migratorius) je izumrla ptica koja je bila izuzetno brojna u 19. veku, ali je izumrla zbog prekomernog lova. Kloniranje ove ptice je teorijski moguće, ali je pitanje da li bi ona mogla opstati u današnjem okruženju. Dodo (Raphus cucullatus) je još jedna izumrla ptica koja bi mogla biti predmet kloniranja, iako je genetski materijal doda već dugo izgubljen.
Iako je kloniranje ovih i drugih izumrlih vrsta tehnički moguće, stručnjaci se suočavaju sa mnogim izazovima, od etičkih dilema do praktičnih problema kao što su osetljivost na bolesti i klimatske promene. Takođe, važno je naglasiti da kloniranje ne znači samo vraćanje životinje u fizičkom smislu, već i vraćanje u ekosistem u kojem bi ona mogla preživeti, što je izuzetno teško.
Vodeća genetska kompanija „Colossal Biosciences“ nedavno je saopštila da je oživela izumrle vukove koji su se proslavili u seriji „Igra prestola“. Oslanjajući se na precizno genetsko inženjering i drevni, očuvani DNK, naučnici su dešifrovali gen dire vuka, prepisali genetski kod običnog sivog vuka i koristeći domaće pse kao surogat majke, doneli na svet Romula, Rema i njihovu sestru, dvomesečnu Kalisi. Time je prvi put vraćena vrsta koja je izumrla pre mnogo vremena.
Kloniranje otvara mnoge mogućnosti, ali i izazove. Kako se tehnologija razvija, postavlja se pitanje kako ćemo se nositi s etičkim dilemama koje ona donosi i kako ćemo zaštititi prirodni svet dok istražujemo njegove granice.
