Dr Vesna Vučković, muzejski savetnik-arheolog Zavičajnog muzeja „Paraćin“, i Vojislav Filipović, viši naučni saradnik Arheološkog instituta Beograd, rade na pripremi bogato ilustrovane knjige pod nazivom „Mali vodič kroz praistoriju Paraćina“. Ova publikacija ima za cilj da zainteresuje čitaoce i pruži im uvid u bogatu prošlost ovog regiona. Vučković ističe da je na teritoriji urbanog dela Paraćina i njegovih periferija potvrđeno postojanje tridesetak praistorijskih lokaliteta. Najstariji ostaci materijalne kulture potiču iz vremena neolita i pripadaju Starčevačkoj kulturi, a datiraju se između 6100 i 5400 godina pre nove ere. Ovi ostaci su pronađeni na nekoliko lokacija, uključujući „Bolnicu“, Ulicu Todora od Stalaća i lokalitet „Motel Slatina“.
Jedna od ključnih vrednosti ove knjige je to što će mnogi predmeti iz praistorijske zbirke prvi put biti predstavljeni široj javnosti. Vučković naglašava da će se u knjizi naći antropomorfne figurine, žrtvenici i posude pronađene na lokalitetu „Motel Slatina“, kao i predmeti otkriveni tokom istraživanja u Gloždaku. Kulturni slojevi sa lokaliteta „Motel Slatina“ ukazuju na dug život ljudi tokom Vinčanske kulture, koja se proteže od 5400 do 4600 godina pre nove ere. Tokom ovog perioda, ljudi su stekli znanja iz metalurgije i ovladali proizvodnjom bakarnih predmeta, što je dovelo do značajnih društvenih promena.
Dugogodišnja istraživanja na ovom lokalitetu omogućila su prikupljanje bogatih podataka o životu tokom neolita i ranog halkolita. U „Vodiču“ su obrađeni lokaliteti koji pružaju dovoljno informacija o materijalnoj i duhovnoj kulturi, kao i ekonomiji praistorijskih zajednica, počevši od neolita do dolaska Rimljana. Filipović se fokusira na poznu praistoriju i metalno doba, naglašavajući da su istraživanja obuhvatila leve i desne obale reke Crnice, gde je otkriveno više sukcesivnih naselja iz kamenog i metalnog doba.
Filipović ukazuje na značaj desne obale reke Crnice, koja se proteže od sela Glavica do paraćinske crkve. Ova obala predstavlja jedan ogroman lokalitet koji seže kroz široki vremenski period, počevši od neolita do rimskog doba. U ovom području, gde se danas nalaze fabrika stakla i bolnica, otkriveni su ostaci naselja iz različitih perioda. Sa leve obale Crnice, u Gloždaku, pronađeni su otpadni prostori i groblje iz bronzanog doba, što je dovelo do formiranja Paraćinske kulturne grupe.
Filipović objašnjava da su praistorijski ljudi bili svesni poplavnih opasnosti, te su gradili naselja na desnoj obali, u brdima, kako bi se zaštitili od poplava. Arheološki lokalitet seže čak do Karađorđevog brda i nekadašnje kasarne.
Ova knjiga će biti dostupna na srpskom i engleskom jeziku, a izdavač će biti Zavičajni muzej Paraćin. Očekuje se da će sredstva za štampu biti obezbeđena iz budžeta Opštine, što dodatno ukazuje na važnost ovog projekta za lokalnu zajednicu. „Mali vodič kroz praistoriju Paraćina“ će, kako se očekuje, pružiti dragocene informacije ne samo stručnjacima i studentima, već i široj javnosti koja želi da sazna više o bogatoj istoriji ovog kraja.
U svetlu ovog izdanja, dr Vučković i Filipović pozivaju sve zainteresovane da se uključe u istraživanje i očuvanje bogate kulturne baštine Paraćina, s ciljem da se prošlost ovog regiona učini dostupnom i razumljivom savremenim generacijama. Kroz ovakve projekte, Paraćin se pozicionira kao značajno arheološko i kulturno središte, koje će privući pažnju ne samo lokalnih, već i međunarodnih entuzijasta i istraživača.
